Coloured black and white

“Als ik mijn ogen sluit” schrijft BarBara Hanlo in Coloured black and white, “zijn er eerst kleuren dan beelden.” Als de kijker het boekje opent, ziet hij eerst beelden en dan pas kleuren. Hanlo geeft zwartwitbeelden een kleur door ze met een chemisch mengsel te bewerken, zoals fotografen uit de vroegste dagen van het medium reeds plachten te doen.

Het omkleuren van zwartwitfoto’s is een simpele, effectieve methode om het beeld naar je hand te zetten. Maar met het beschrijven van de methode – foto’s met kleur bewerken - doe je geen recht aan har werk.

Het Engelstalige boekje is allesbehalve eenduidig. Het is een fotoboekje, literairboekje, kunstenaarsboekje en een handboek voor omkleuringstechnieken.

Feitelijk is het een met persoonlijke notities en gedachten gelardeerde neerslag van en onderzoek dat BarBara Hanlo op de Jan van Eijk Akademie in Maastricht begon. Ze maakte er recepten voor het omkleuren, bezeten als ze was door het verschijnsel kleur.

Die recepten zijn afgedrukt, evenals de abstracte fotografische zwartwitbeelden, die als gevolg van de chemische toevoegingen veranderen, Hanlo heeft in alle vijfhonderd uitgegeven boekjes eigenhandig de originele fotootjes ingeplakt. Ze besloot daartoe omdat reproducties in boeken altijd een ‘interpretatie zijn van het origineel’. De specifieke kleuren die ze via chemische processen liet ontstaan, wilde ze ongeschonden tonen.

Het resultaat is een bijzonder, onbenoembaar maar intrigerend boekje

FOCUS april 1997

Omkleuren van zwart-witfoto’s

Het (engelstalige) boekje Coloured black and white van BarBara hanlo is zowel een kunstenaarsboek als een kunstenaarshandboek.

BarBara Hanlo is fotograaf en maak zwart-wit foto’s die ze via chemische processen omkleurt. Enkele jaren geleden vertelde ze in KM over het onderzoek en de experimenten die ze deed met betrekking tot het chemisch omkleuren van zwart-witfoto’s. Oude recepten voor het omkleuren van foto’s bleken niet meer bruikbaar te zijn voor de veranderingen in de samenstelling van het fotografische materiaal. Door haar eigen onderzoek en experimenten ontdekte Hanlo nieuwe recepten, waar een professionele fotograaf goed mee kan werken. ‘In mijn werk is altijd sprake van een wisselwerking tussen de technische aspecten en de inhoud, zei zij in 1991. Vandaag de dag blijkt uit haar boek Coloured black and white dat zij deze lijn heeft doorgezet. Naast een ‘working guide’ (handleiding), waarin veel recepten staan voor het omkleuren, bevat het boek ook verhalen, persoonlijk getinte observaties en teksten bij zwart-witafbeeldingen. Er zijn gedrukte zwart-witafbeeldingen in opgenomen en bovendien (ingeplakte) ongekleurde zwart-witfoto’s. Deze foto’s werden speciaal voor het boek gemaakt en omgekleurd volgens een in het boek beschreven recept. De aanwezigheid van originelen in de handleiding is een groot voordeel. Een origineel als referentie is altijd superieur aan een reproductie.

De recepten worden per omkleuring gegeven voor de kleuren sepia/oranjebruin, blauw, geel, roodbruin en groen. De receptuur gaat uit van voorraadoplossingen warvoor elders in het boek de recepten worden gegeven. De aanwijzingen zijn beknopt maar niet onduidelijk. Wel wordt uitgegaan van een professionele kennis van fototechnieken. In de index worden alle voorkomende chemicaliën beschreven onder hun naam, synoniemen, hoe ze eruit zien en - heel belangrijk – de voorzorgsmaatregelen in verband met de veiligheid.

Al met al is het een interessant boekvoor professionals. Het is zeer te waarderen dat BarBara Hanlo de resultaten van haar jarenlange onderzoek op deze manier aan haar collega’s heeft willen presenteren. Als kantekening een meer dan oppervlakkige kennis van het Engels is vereist om het boek te kunnen gebruiken. Ondanks het kleine formaat van 14,5x11 centimeter – jammer want de foto’s zijn heel mooi – is het van harte aan te bevelen.

KM winter 1996 Anton Staartjes